'Kimse sana özgürlüğünü vermez. Kimse sana eşitliği, adaleti ve başka hiçbir şeyi vermez. Eğer gerçekten adamsan, bunları kendin alırsın!'
Dünyadaki en etkili Afro-Amerikan hatiplerden ve Amerika'daki ırkçılık karşıtı hareketlerin en önemli isimlerinden biri olan Malcolm X, hac vazifesini ifa için Mekke'ye gider. Hac sırasında El-Hacı Malik El-Şahbaz ismini alan ünlü hatip, mütefekkir, dava adamı ve şehid Malcolm X'in öğrenecek çok şeyimiz var.
19 Mayıs 1925'te ABD'nin Nebraska eyaletinde doğar. Asıl ismi Malcolm Little'dır. Babası Reverend Earl Little , siyahilerin Amerika'da hiçbir zaman hak ettikleri özgürlüğe kavuşamayacağını düşünen bir Baptist rahibidir.
Babası Reverend Earl, 4 kardeşini beyazlar tarafından işlenen cinayetlere kurban verir. Kendisi de 1931'de faili meçhul bir cinayete kurban gider. Babasının ölümü üzerine Malcolm (Malik) ve kardeşleri çeşitli ailelerin yanına, annesi ise akıl hastanesine yerleştirilir.
OKUL ve İLK ÇALIŞMA HAYATI
Evlatlık verildiği ailenin yanında, Massachusetts'te ilkokulu bitirir. Lise yıllarında parlak bir talebe olan Malik, avukat olma hayalleri kurar. Bu hayalini duyan öğretmeni, avukatlığın siyahiler için gerçekçi bir hayal olmadığını söyler. Bu söz üzerine Malcolm okulu bırakır.
Boston'da yaşayan üvey ablasının yanına gelen Malik, 16 yaşında Boston- New York seferi yapan trenlerde sandviç satmaya başlar. New York'a gidip geldikçe Harlem'i ve Harlem'de ki siyah kardeşleri tanışır. Genç yaşta çalışmaya başlayan Malcolm, Harlem'de birçok suç işler. Uyuşturucu, kadın ticareti ve antika eşya hırsızlığı yapar.
1946 senesinin Şubat ayında hırsızlık suçundan 10 yıl hapse mahkûm edilir. İlk önce Charlestown Eyalet Hapishanesi'nde iki yıl yatar. Oradan Concord Hapishanesi'ne nakledilir. 1948 senesinin sonlarında Norfolk hapishanesine sevk edilir ve orada kardeşleri vasıtasıyla zenci milliyetçiliğini savunan Elijah Muhammed ile mektuplaşmaya başlar.
Elijah Muhammed'in milliyetçiliği, Allah'ın bile zenci olduğunu söyleyecek kadar şiddetli durumdadır. Hayatı boyunca beyaz adamdan sadece şiddet ve adaletsizlik gören Malcolm, Elijah Muhammed'in bu sıcaklığından etkilenerek hareketine dâhil olur ve davasının isimsiz bir hizmetkârı olduğunu simgeleyen X soyadını kullanmaya başlar.
ATİLLA, KUBİLAY, İLYAS VE CEMİLE'NİN BABASI
Ocak 1958'de Nation of Islam'a bağlı olan Betty ile evlenir. Ondan isimleri batılılara karşı duyduğu kinin izlerini taşıyan Atilla, Kubilay, İlyas ve Cemile adlı dört çocuğu doğar.
NATION OF İSLAM HAREKETİ'NE KATILIŞI
Hapis sonrası Malcolm X, etkili konuşmalarından dolayı kısa sürede Nation of İslam hareketi bünyesinde yükselir.
Beyaz adamı “şeytan” olarak tanımlayan Malcolm X, sert, tavizsiz ve ırkçı söylemlerle adeta Alijah Muhammed'in konuşan ağzı ve en sadık adamı olmuştur.
Basında konuşmalarının şiddet içerdiği gerekçesiyle Malcolm aleyhinde yazıların çıkması onun zenciler üzerindeki etkisini azaltmaz. Aksine Amerika'da bir isyan başlatabilecek ya da bastırabilecek tek zenci olarak görülmeye başlanır.
Malcolm X'in ön plana çıkması, Elijah Muhammed'i rahatsız eder. Bunun üzerine Malcolm X, Elijah'ın hayatını sorgulamaya başlar.
Elijah'ın harekete bağlı 6 kadınla ilişkisi olduğu söylentileri ve eski sekreterinin Elijah'a nafaka davası açması, Malcolm X'i iyice hareketten soğumasına neden olur. Malcolm X, Mart 1964'te Nation of İslam hareketinden ayrılır.
HACC YOLCULUĞU VE IRKÇI DÜŞÜNCENİN BİTİŞİ
1964 yılında ilk kez Hacca gider. Mekke'de dünyanın her tarafından gelen farklı ırklardan Müslümanlarla tanışır ve ırk ayırımına dayanan anlayıştan vazgeçer.
Hac dönüşünde Sünni-İslam'ı benimsediğini ve beyaz adamı artık “şeytan” olarak görmediğini söyler. Siyahilerin özgürlüğü konusunda eski görüşü nispeten devam etse de, ırkçı görüşünden vaz geçmiştir.
Mekke'den Amerika'daki bir arkadaşına yazdığı mektupta Hz. İbrâhim (a.s.)'ın, Hz. Muhammed (s.a.v.)'in ve diğer bütün peygamberlerin mekânı olan kutsal topraklarda bütün ırk ve renklerden insanlarda gördüğü kardeşlik ruhunu, konuk severliği anlatan ve her renkten insanın gösterdiği bu cana yakınlık karşısında büyülendiğini, Amerika'nın ırk problemini ortadan kaldıran İslâm'ı anlamasının şart olduğunu söyler.
Gerçek kardeşlikle hac ibadeti sırasında tanıştığını belirtir. Artık Malcolm X değil, El-Hacı Malik El-Şahbaz'dır o.
Güney Asya'dan Amerika'ya gelen Müslümanların Farsça'da “doğan” anlamına gelen, mecazen “yiğit, yüksek görüşlü ve himmet sahibi” mânâlarındaki Şâhbâz ile (şehbâz) ilişkilendirdikleri bu soyadının aslında Amerikan zencilerinin atalarının mensup olduğu ve Arapça “şa‘bu izz” (yüce kavim) terkibinden bozulmayla Şabaz şeklinde telaffuz edilen bir kabile adına dayandığı belirtilir.
SON YILLARI
Amerika'ya dönünce gerçek anlamda siyah-beyaz kardeşliğini esas alan bir toplum meydana getirmeyi amaçlayan Muslim Mosque (Mart 1964) ve Organization of Afro-American Unity / Afro-Amerikan Birliği Organizasyonu (Haziran 1964) adlı teşkilâtları kurar.
Fakat kısa bir müddet sonra kendisine ve ailesine yönelik tehditler almaya başladı, evi kundaklanır. Bu gelişmelerden fazla yaşatılmayacağını hisseden Malik, o sıralarda kendisiyle sürekli görüşerek biyografisini yazmakta olan Alex Haley'e kitabı yayımlanmış olarak okumaya ömrünün yetmeyeceğini söyler.
15 Şubat 1965'te New York'taki evi bombalanır ve saldırıdan ailesi yara almadan kurtulur. Bu saldırıdan yalnızca 6 gün sonra, 21 Şubat 1965 tarihinde 6 silahlı kişi konuşma yaptığı kürsüye yaklaşıp yakın mesafeden 15 el ateş ederler. Saldırı sonrasında şehid olur. Cenazesini 1500 kişilik bir Müslüman topluluğu defneder. Allah rahmet eylesin!
Suikast bir muamma olarak kalmakla birlikte üzerinde en fazla konuşulan ihtimal Elijah Muhammed ve Central Intelligence Agency (CIA) iş birliğiyle gerçekleştirilmiş olduğudur. Müslümanlar, özgürlükçüler, insan hakları savunucuları, sosyalistler ve daha birçok grup kendilerinde Malcolm X ile özdeşleştirecekleri bir yan bulmuşlardır.
Hızlıca hastaneye yetiştirilmesine rağmen, Presbyterian Hastanesi yetkilileri tarafından öldüğü duyurulur. Saldırganların arasında Alijah Muhammed'in başkanı olduğu 3 Nation of İslam hareketi üyesi bulunduğu tespit edilir.
Hayatı etraflıca Alex Haley tarafından yazılan “Malcolm X” kitabı ile yönetmenliğini Spike Lee'nin yaptığı ve başrolünde Denzel Washington'ın oynadığı sinema filminde anlatılır.
Bir taş at
Bir taş daha at
Bir şiir ateşle
Bir yumruk yükselt
Sesini yükselt
BİR ÇOCUK YETİŞTİR
Bir maske tak
Duvara bir slogan yaz
Şehitleri an
Bir hayal kur
BİR BARİKAT KUR
Tarihine sahip çık
Sokaklara sahip çık
Bir slogan at
Bir kurşun at
Bir tohum ek
Bir ateş yak
Bir cam kır
TERLE
Sahte belge düzenle
Bir bildiri bastır
Bir kanun kaçağını barındır
Bir yara sar
Bir dosta sevgi göster
SİLAHINI TEMİZLE
Hakikati söyle
Bir miting düzenle
Arkanı kolla
Gökyüzüne bak
İZ BIRAKMA
İşçilerden öğren
Bir yoldaşa öğret
Bir hücreyi ziyaret et
BİR SAVAŞ ESİRİNİ KURTAR
FBI'ın gizli dosyalarını çal
Kendi kalbini çal
Parolayı aklında tut
Bir aynasızı silahsızlandır
Bir füzeyi çalışmaz hale getir
Bir fıkra anlat
Bir plan yap
Bir ümit ışığı gör
İsmini değiştir
Bir teoriyi test et
Bir dogmaya meydan oku
Korkunu kullan
Bir damla gözyaşı akıt
HARİTAYI İNCELE
Hainlerle hesaplaş
Ağırlığını hakkıyla taşı
Biraz daha ağırlık kazan
Sevmek için mücadele et
SEVDİĞİNİ BİR DAHA SÖYLE
Sınırı aş
El Hac Malik el-Şahbaz
